Panduan Asas Penanaman Cendawan Tiram dengan Sistem Pemantauan Pintar

-



Pengenalan


Cendawan tiram (Pleurotus ostreatus) ialah salah satu tanaman bernilai tinggi yang semakin mendapat perhatian di Malaysia kerana permintaan pasaran yang stabil, proses penanaman yang tidak memerlukan kawasan luas, serta pulangan yang pantas. Namun, ramai penanam baru berdepan cabaran dalam mengawal suhu, kelembapan, dan pencahayaan adalah faktor penting bagi memastikan hasil cendawan berkualiti.

Di sinilah teknologi pemantauan pintar menggunakan sensor dan automasi memberi kelebihan: ia membantu mengekalkan persekitaran optimum secara konsisten dan menjimatkan masa serta kos buruh.


---

Proses Asas Penanaman Cendawan Tiram


Secara ringkas, proses asas menanam cendawan tiram adalah seperti berikut:

1️⃣ Penyediaan baglog

Baglog mengandungi habuk kayu yang disteril dan diinokulasi dengan benih cendawan (spora).

Biasanya dibeli siap daripada pembekal atau dibuat sendiri di rumah dengan sedikit latihan.


2️⃣ Inokulasi dan inkubasi

Benih cendawan disuntik ke dalam baglog, kemudian disimpan di ruang gelap, suhu sekitar 25–28°C, selama 2–4 minggu untuk proses miselium tumbuh.


3️⃣ Peringkat pembesaran dan berbuah

Apabila miselium sudah penuh, plastik penutup baglog akan dibuka.

Ruang pembesaran memerlukan kelembapan tinggi (80–95%) dan suhu stabil (25–30°C) untuk menggalakkan cendawan tumbuh dengan sihat.


4️⃣ Penuaian

Cendawan tiram biasanya boleh dituai antara 5–7 hari selepas muncul pinhead (anak cendawan), bergantung kepada keadaan persekitaran.



---

Peranan Sistem Pemantauan Pintar


Sistem pemantauan pintar menggunakan sensor dan automasi untuk mengawal parameter kritikal berikut:

🌡️ 1. Sensor Suhu

Menyukat suhu bilik penanaman.

Jika suhu melebihi had optimum, sistem boleh mengaktifkan kipas atau pendingin automatik.


💧 2. Sensor Kelembapan Udara

Menjaga kelembapan antara 80–95% penting untuk mengelakkan cendawan kering dan tidak berkembang sempurna.

Boleh disambung kepada sistem kabus automatik (ultrasonic mist maker) untuk mengawal kelembapan.


🕵️ 3. Sensor CO₂

Kadang-kadang digunakan di ladang skala besar bagi memantau pengumpulan karbon dioksida, kerana kepekatan tinggi boleh mengganggu pertumbuhan cendawan.


☀️ 4. Sensor Cahaya

Walaupun cendawan tidak perlukan cahaya terik, sedikit pencahayaan membantu pinhead berkembang.

Sensor cahaya boleh digunakan untuk memastikan lampu beroperasi pada kadar minimum yang diperlukan.



---

Automasi Kabus & Pengudaraan


Salah satu teknologi paling praktikal untuk penanam cendawan tiram skala kecil ialah automasi kabus. Contohnya:

✅ Ultrasonic fogger dikawal oleh sensor kelembapan → automatik hidup jika kelembapan jatuh di bawah 85%.

✅ Kipas pengudaraan automatik dikawal oleh relay pintar → aktif jika suhu melebihi 30°C.

Sistem ini mudah dibina menggunakan mikrokontroler seperti Arduino atau ESP32, serta aplikasi pemantauan mudah alih melalui Wi-Fi. Kosnya kini jauh lebih mampu milik berbanding beberapa tahun lalu, menjadikannya sesuai untuk usahawan cendawan kecil.


---

Tips Meningkatkan Hasil Tuaian

Berikut beberapa tip tambahan untuk hasil cendawan lebih berkualiti:

Pastikan kebersihan kawasan penanaman dan elakkan pencemaran 

Gunakan benih cendawan berkualiti dari pembekal sah

Kalibrasi sensor sekurang-kurangnya setiap 3–6 bulan supaya bacaan tepat

Rekod data suhu, kelembapan dan hasil setiap pusingan tuaian untuk penambahbaikan akan datang



---

Cabaran yang Perlu Diberi Perhatian

⚠️ Kos awal — pemasangan sensor dan automasi boleh menelan sedikit modal, tetapi berbaloi untuk jangka panjang.
⚠️ Pengetahuan teknikal — penanam mungkin perlukan latihan asas penggunaan mikrokontroler dan aplikasi.
⚠️ Gangguan elektrik / rangkaian  boleh menjejaskan operasi automatik, jadi perlu ada pelan sandaran.


---

Kesimpulan

Sistem pemantauan pintar memberi kelebihan besar untuk menanam cendawan tiram secara lebih moden, mudah, dan stabil. Dengan mengawal suhu, kelembapan, dan pengudaraan secara automatik, pekebun boleh mengurangkan risiko kegagalan tanaman dan meningkatkan hasil tuaian.

Bagi anda yang bercita-cita memulakan perusahaan cendawan tiram, inilah masa terbaik untuk mempelajari teknologi ini secara berperingkat — dan memanfaatkan peluang pasaran makanan sihat yang semakin berkembang.


---

📚 Rujukan ringkas:

Jabatan Pertanian Malaysia

Malaysian Mushroom Industry Report (2023)

Universiti Putra Malaysia: Fakulti Pertanian



---

Ulasan

Catat Ulasan

Catatan popular daripada blog ini

Pengenalan Teknologi IoT dalam Pertanian Pintar di Malaysia

-
Pengenalan Pertanian moden kini berdepan cabaran yang semakin kompleks, antaranya perubahan iklim, kenaikan kos input, serta kekurangan tenaga buruh mahir. Dalam konteks Malaysia, sektor pertanian telah lama menjadi tunjang ekonomi luar bandar dan pembekal sumber makanan utama negara. Namun, untuk memastikan daya saing dan kelestariannya, teknologi baharu perlu diterapkan. Salah satu pendekatan yang kian mendapat perhatian ialah penggunaan Internet of Things (IoT) dalam pertanian, atau lebih dikenali sebagai pertanian pintar. Internet of Things (IoT) secara ringkas merujuk kepada rangkaian peranti pintar (seperti sensor, kamera, atau alat kawalan) yang berhubung melalui rangkaian internet untuk memantau, menganalisis, dan mengawal sesuatu sistem secara automatik dan masa nyata. Dalam pertanian, teknologi ini dapat membantu petani memantau keadaan tanaman, tanah, cuaca, penggunaan air dan baja — sekali gus meningkatkan produktiviti dan kecekapan operasi ladang. Berdasarkan laporan MARDI...
Terima kasih

Apa Itu Arduino?

-
Pengenalan Dalam dunia pertanian pintar, perkataan "Arduino" sering disebut. Tetapi apa sebenarnya Arduino, dan kenapa ia sangat penting dalam membina sistem automatik seperti siraman tanaman, pemantauan suhu, atau kawalan kipas bilik cendawan? Apa Itu Arduino? Arduino ialah papan mikropengawal (microcontroller board) bersaiz kecil, terbuka sumber (open-source), yang boleh diprogram untuk mengawal peralatan elektronik berdasarkan input tertentu. Contohnya: Bila sensor tanah kesan tanah kering, Arduino boleh hidupkan pam air Bila suhu melebihi 30°C, Arduino boleh aktifkan kipas atau semburan kabus Jenis Arduino yang Popular Beberapa model yang biasa digunakan dalam projek pertanian pintar: Arduino UNO – sesuai untuk pemula, saiz standard, banyak tutorial Arduino Nano – kecil, boleh muat dalam bekas projek ESP32 / ESP8266 – ada WiFi terbina, sesuai untuk IoT yang hantar data ke internet Bagaimana Arduino Berfungsi?  Arduino menerima input dari sensor (seperti suhu, kelembapan, ...
Terima kasih

Sejarah Ringkas Internet of Things (IoT)

-
Pengenalan Internet of Things (IoT) ialah konsep di mana objek fizikal seperti mesin, sensor atau peralatan lain boleh berhubung ke internet untuk menghantar dan menerima data. Teknologi ini membolehkan automasi, pemantauan jarak jauh dan pengumpulan data secara berterusan. Asal Usul IoT 1990: Projek IoT pertama ialah pemanggang roti yang boleh dikawal melalui internet, dibangunkan oleh John Romkey. 1999: Istilah “Internet of Things” mula digunakan oleh Kevin Ashton dari MIT, dalam konteks sistem bekalan pintar. 2000-an: Sambungan wayarles, WiFi dan telefon pintar menjadikan IoT semakin meluas. 2010 ke atas: IoT digunakan secara besar-besaran dalam bidang pertanian, rumah pintar, kesihatan dan industri. - Komponen Utama IoT Arduino / ESP32 – untuk kawalan sistem pintar Sensor – mengesan suhu, kelembapan, tanah, dan sebagainya Relay – kawal alatan seperti pam air atau kipas WiFi / Bluetooth – untuk sambungan ke internet Cloud / Google Sheets – tempat simpan dan pantau data --- IoT dalam...
Terima kasih